Het zou een premiersdebat zijn, zondagavond bij RTL, en twee van de drie lijsttrekkers op het podium vonden dat een heel goed idee. Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA en Dilan Yesilgöz van de VVD deden er de afgelopen dagen alles aan om gezien te worden als de volgende minister-president van Nederland. Timmermans ging langs bij de Duitse bondskanselier Olaf Scholz, Yesilgöz had een gesprek met de Franse president Emmanuel Macron. Maar Pieter Omtzigt van NSC blijft om de vraag heen draaien of hij zelf premier wordt als zijn partij wint. Het gaat hém „om de uitvoering van het verkiezingsprogramma”. Al zegt hij ook deze zondagavond weer géén nee.
Het is nog tweeënhalve week tot de verkiezingen en voor deze drie staat er veel op het spel: ze staan met z’n drieën het hoogst in de peilingen. Eén fout of een opvallend zwak moment kan zomaar leiden tot verlies in die peilingen en veel tijd om dat dan weer goed te maken is er niet meer. En dus zag je hoe gespannen ze waren bij binnenkomst. In de reclameblokken liepen ze de studio steeds uit om met hun campagneteam te overleggen. Om andere campagneteams niet te laten meeluisteren, tikte Yesilgöz in de tweede pauze een notitie op haar telefoon voor haar naaste medewerkers, die door een fotograaf werd vastgelegd: ‘We hebben het moeilijkste gehad.’
Lees ook
het liveblog terug over het RTL-debat tussen Omtzigt, Yesilgöz en Timmermans
Net daarvoor had zij Pieter Omtzigt uitgedaagd voor een één-op-één-debat. Zij wilde van hem weten waarom Omzigt, die toch zo van cijfers en van rekenen houdt, zijn eigen verkiezingsprogramma niet laat doorrekenen door het Centraal Planbureau. Nu was dat programma volgens haar „een menukaart zonder prijzen”. „Het is niet te zeggen waar u de rekening wil neerleggen.”
Het was voor het eerst dat Yesilgöz zich zo kritisch uitliet over Omtzigts plannen. Aan het begin van het debat had zij zelf gezegd dat ze, om de VVD-plannen te betalen, wil gaan bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking. Timmermans reageerde daarop met: „Ja zeg, als we het beetje geld dat we dááraan uitgeven gaan gebruiken om de tekorten van Nederland te dichten. Het moet wel een beetje reëel blijven.”
Timermans blijft toenadering tot Omtzigt zoeken
Timmermans heeft er in het RTL-debat overduidelijk veel minder moeite mee om fel te zijn tegen Yesilgöz dan tegen Omtzigt, met wie hij vorige week ook al op een podium had gestaan in een zelf georganiseerd debat van ruim anderhalf uur. Ook toen al viel op dat hij vooral toenadering lijkt te zoeken tot de partij van Omtzigt. Dat doet hij zondagavond ook weer. „Ik ben het met meneer Omtzigt eens”, zegt hij al aan het begin van het debat. „We moeten meer gaan bouwen en heel snel.”
En als hij iemand mag uitkiezen voor een één-op-één-debat kiest hij Omtzigt, die hij minutenlang laat praten over zijn verkiezingsprogramma. En later in het debat, als het over stikstof gaat, zegt Timmermans dat hij nog „heel veel met de heer Omtzigt zal moeten discussiëren”, maar zich wel „thuis voelt” bij zijn ideeën.
Maar of het wederzijds is? Omtzigt reageert koeltjes op de toenaderingspogingen, en richt zich juist veel op Yesilgöz. Maar zeker niet om te zeggen hoe thuis hij zich voelt bij de VVD. Zoals veel vaker begint hij over wat er is misgegaan in de dertien jaar dat de VVD de grootste partij was: bij het gas in Groningen, het toeslagenschandaal. Al zegt hij daar bij dat er vast „minstens zoveel” mis zal gaan als zijn partij meedoet aan een regering. Al hoopt hij, zegt hij, dat er dan sneller zal worden „bijgestuurd” dan in de tijd van Mark Rutte.
Opvolging Rutte
Over Rutte had RTL een filmpje voorbereid, met hoogte- en dieptepunten uit zijn lange politieke carrière. Het draaide de hele avond tenslotte om de vraag wie hém zou gaan opvolgen. Pieter Omtzigt zegt daarna dat hij Ruttes optimisme zal gaan missen. Frans Timmermans noemt dat optimisme ook en zegt dat hij zich daardoor wil „laten inspireren”. Rutte, vindt Timmermans, is „echt een aardige vent”, al is hij het politiek gezien, zegt hij een paar keer, niet met hem eens.
Lees ook
‘Kiezers weten niet waar ze aan toe zijn’
